پیام سلامتی

خلاصه :

طب سنتی به مجموعه‌ای از اطلاعات، مهارت‌ها و اقداماتی گفته می‌شود که اساس آنها نظریه‌ها، باورها و تجربه‌های بومی فرهنگ‌های مختلف است و در حفظ سلامتی و نیز پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های جسمی و روانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اغلب این روش ها تاریخچه‌ای بسیار طولانی دارند.از آنجا که بیماری همراه همیشگی بشر و حفظ سلامتی یکی از نیازهای اساسی او بوده است، هر قومی و در هر اقلیمی برای تامین این نیاز، معلوماتی کسب و راهکارهایی کشف و یا ابداع کرده است که مجموع آنها طب سنتی آن قوم را شکل داده است. در این میان، قابل تصور است که تمدنهای اصلی و بزرگتر، مکاتب طبی متعالی تر و جامعتری را شکل داده باشند.
طب سنتی ایران با تکیه بر پیشینه تمدنی و نیز رشد کردن در دامان طبیبان و دانشمندان بزرگ مسلمان، مکتبی غنی و قابل اعتنا ست که علیرغم سالها مهجوریت، همچنان می‌تواند گره گشای بسیاری از مشکلات طبی و جبران کننده نقطه ضعفها و خطاهای طب کلاسیک باشد.
یکی از نقاط قوت اساسی این طب شخصی سازی طب است. به این معنا که هرکس با توجه به مزاج خود و با در نظر گرفتن سایر شرایط محیطی، شغلی، سنی و... به دستورات سبک زندگی و یا درمانی خاص خود نیاز دارد و برخلاف طب کلاسیک که در واقع بیماری را درمان میکند، هدفش درمان آن بیمار خاص است، هرچند شخصی سازی طب در سالهای اخیر و به تدریج مورد توجه طب کلاسیک هم قرار می گیرد. نقطه قوت دیگر طب سنتی ایران، توجه به حفظ سلامتی موجود، پیش از ابتلا به بیماریست و بر این اساس بخش قابل توجهی از تدابیر طب سنتی به نام تدابیر صحی هستند. هرچند امروزه طب کلاسیک هم به پیشگیری توجه دارد ولی آنچه که طب سنتی به عنوان سبک زندگی ارایه می‌دهد جامعتر بوده و در عمل اولین قدم هر درمانی محسوب می‌شود. جمله مشهور رازی که قاعده ای خدشه ناپذیر است، سرلوحه کار هر پزشک طب سنتی است: " تا جایی که مقدور است با غذا درمان کنی، به دوا نپرداز و تا جایی که ممکن است با دوای ساده درمان کنی، به داروهای ترکیبی نپرداز و تا جایی که ممکن است با دارو درمان کنی به درمانهای یداوی اقدام نکن." درمانهای یداوی شامل ماساژ، بادکش و در مرحله بعد انواع خونگیریها مانند فصد و حجامت و نهایتا جراحیهاست. طب سنتی به دلیل نگاه کل نگر به بدن انسان و نه دیدن انسان به عنوان مجموعه ای از دستگاهها، در دسترس بودن، همخوانی با فرهنگ مردم، رابطه نزدیکتر بین پزشک و بیمار و کم عارضه تر بودن درمانها و... امروزه مورد اقبال تعداد کثیری از افراد جامعه است. این گرایش روزافزون، هم فرصتی برای رشد این مکتب و هم تهدیدی برای آن محسوب می‌شود. برخی از این تهدیدها عبارتند از:
ورود افراد غیرمتخصص، کم دانش و کاسب‌کار به حیطه سلامت و درمان جامعه. یک جلوه بارز این آسیب در جامعه امروز ما، استفاده بی ضابطه و بیش از حد از فصد و حجامت به دلیل سودآوری اقتصادی این روشهاست.
تمایل افراد به خوددرمانیها به دلیل سهل دانستن این طب عمیق، با این تصور که درمانهای گیاهی چنان بی عارضه اند که اگر درمان هم نکنند ضرر هم ندارند. در حالی که برخی داروهایی که به عنوان داروی شیمیایی شناخته می‌شوند اتفاقا منشا گیاهی دارند و در صورت استفاده نابجا و یا با دوز نامناسب می‌توانند عوارض جبران ناپذیری را سبب شوند.
بدبینی طب رایج به طب سنتی به دلیل مشاهده عوارض ناشی از درمانهای نادرست
بهره برداری خارج از قاعده و با روشهای نادرست از ذخایر گیاهی کشور که می‌تواند سبب منقرض شدن بسیاری از گونه های گیاهی این سرزمین شود که با تدبیر درست نیاکان ما به دستمان رسیده است.
کوتاه سخن اینکه طب سنتی ایران، مجموعه گرانبهاییست که پس از سالها انزوا، چند سالیست که فرصت جلوه گری یافته است. امید است که با افراطها و تفریطها، چه از جانب دوستان ناآگاه و چه از جانب نارفیقان، این فرصت دوباره تباه نشود، که به گفته مولا علی علیه السلام افراط و تفریط دو ویژگی هر فرد نادانی است.