آشنایی با اصول میزان، بخش اول (شادابی و نشاط)

خلاصه :

🌿 به نام خداوند سمیع و علیم 🌿

🟢 ما و مدرسه، قسمت ششم

🔲 آشنایی با اصول میزان، بخش اول

⭕️ در نوشتارهای قبلی با حوزه‌های پنج گانه نقش آفرینی مدرسه آشنا شده و در خصوص ضرورت در دستور کار قرار گرفتن آنها صحبت شد. اکنون و پیش از آنکه به شکل و قالب ظاهری یک مدرسه به جهت رسیدن به اهداف تعیین شده بپردازیم. لازم است با روح و ساختار محتوایی حاکم بر چنین مدرسه‌ای آشنا گردیم. باید توجه داشت که به واسطه‌ی همین روح حاکم بر مدرسه است که بستر لازم برای تحقق اهداف تربیتی و آموزشی مدرسه شکل می‌گیرد.
لذا باید توجه داشته که چنانچه یک مدرسه‌، پیش از شکل‌گیری بستر ذکر شده، در جهت تامین نیازهای سخت‌افزاری کلاس و مدرسه اقدام نماید. امکان شکل‌دهی به یک مدرسه‌ی پویا، اثرگذار و رشد دهنده‌ی نسل کودک و نوجوان را نخواهد یافت. اینجاست که آشنایی با اصول یازده‌گانه روش میزان، در جهت ایجاد یک بستر رشد متوازن حائز اهمیت خواهد بود.
این اصول از یک طرف با یکدیگر ارتباط مکمل داشته و از طرف دیگر یک کل واحد را در جهت شکل‌دهی به ساختار نرم‌ یک مدرسه ایفا خواهند کرد. لذا در ادامه به بررسی یک به یک اصول روش میزان پرداخته و قرائت و زوایه نگاه مدرسه‌ی میزبان اندیشه را از مفاهیم و اهداف نهفته در  هر یک از آن‌ها با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.

☘️🍀☘️🍀☘️🍀☘️🍀☘️🍀☘️

اصل اول ) شادابی و نشاط

🔰️ هنگامی که به مقوله‌ی رشد و نیازهای اولیه‌ی زندگی کودک می‌اندیشیم، فورا مفاهیمی چون تغذیه، پوشاک و البسه، ابزار و لوازم مورد نیاز، اسباب بازی‌ها و به طور کلی نیازهای ظاهری کودک، در نگاه ما رنگ گرفته و جلوه می‌یابد. حال آنکه باید توجه داشت، همان گونه که خوراک و تغذیه‌ی جسم فرزند ما حائز اهمیت است؛ پیش از آن و چه بسا بیش از آن، خوراک و تغذیه‌ی روح او اهمیت می‌یابد. این که ما به عنوان والدین یا مدرسه، کدام نیازهای روحی ایشان را باید مورد توجه قرار دهیم به مرور در طی نوشتارهای آینده بدان خواهیم پرداخت. اما امروز قصد داریم به یکی از خوراک‌های مهم این تغذیه، یعنی لزوم تامین شادابی و نشاط کودک بپردازیم.
باید توجه داشت که مقصود از شادابی و نشاط، صرفا بازی کردن و خندیدن نیست؛ چه آنکه ممکن است یک کودک در حال بازی یا سرگرمی باشد اما بازی و سرگرمی او مولد نشاط و شادی برای او نباشد. لذا ما به عنوان والدین یا مدرسه، باید توجه داشته باشیم که ملاک خوب یا بد بودن بازی و سرگرمی، افزایش یا کاهش نشاط در کودک خواهد بود. 

🟢 حال باید بررسی کرد که به راستی چرا شادابی و نشاط کودک اهمیت دارد و کمبود آن چه عواقبی را ممکن است به همراه داشته باشد؟

1️⃣ همانطور که پیش‌تر گفته شد نشاط کودک خوراک روح او می‌باشد. کمبود نشاط به طور مستقیم بر عزت نفس او اثر گذار خواهد بود بدون نشاط انگیزه برای حرکت و اقدام کاهش یافته و اعتماد به نفس او تنزل می‌یابد.
در نتیجه توان ایستادگی و چالش‌پذیری کودک برای رسیدن به اهداف، در دوره‌‌های بعدی زندگی، تنزل می‌یابد.
2️⃣ بدون نشاط، جسارت برقراری روابط اجتماعی کاهش یافته و به تبع آن رشد مهارت‌های ارتباطی،اجتماعی کودک با اختلال همراه خواهد شد. موضوعی که بعدها در کیفیت مهارت‌های زندگی اجتماعی اثر منفی خواهد گذاشت.
3️⃣ بدون نشاط فاکتورهای هوش و ادراک کودک با سرعت لازم، رشد و گسترش نیافته و این موضوع به طور مستقیم بر کیفیت یادگیری ایشان در دوران تحصیل اثر منفی خواهد گذاشت.
4️⃣ بدون نشاط امکان رشد فضائل اخلاقی وانسانی کودک، به علت اشکال در شکل‌گیری شخصیت و عزت نفس وی، دچار اشکال شده و رشد آن با اختلال و کج‌روی همراه خواهد شد.

🌸🌼🌸🌼🌸🌼🌸🌼🌸🌼🌸

🔵 اکنون بهتر است ببینیم مسیرهای تامین و افزایش نشاط کودک کجاست ؟

🔸️اولین نکته‌ای که باید مد نظر داشت این است که تعامل و ارتباط حسنه، سالم و انسانی، با اطرافیان به طور مستقیم بر افزایش نشاط کودک اثر گذار است.
به طور کلی کودک از رهگذر بده و بستان‌های تعاملی، و تامین نیازهای ارتباطی خود، حس موجودیت، شخصیت و اثر گذاری خود را پیدا کرده و خود را ارزشمند خواهد یافت.
لذا روابط کودک با اطرافیان، هم از نظر کمیت و مقدار، و هم از منظر کیفیت آن باید مورد توجه ما قرار داشته باشد. باید توجه داشت که در این خصوص بیشترین اثر را، ابتدا شخص پدر و مادر، و در وهله‌ی بعدی خواهر و برادر، و سپس اقوام، دوستان و هم‌کلاسی‌ها، ایفا خواهند کرد.
نتیجتاً باید توجه داشت که از منظر مقابل، هر چقدر دایره‌ی ارتباطات و تعاملات کودک دچار محدودیت باشد، می‌تواند موجبات کاهش نشاط کودک را فراهم آورد.
🔹️نکته‌ی بعدی اینکه بازی یکی از ابزارهای اصلی ارتقای نشاط کودک است اما هر نوع بازی و سرگرمی نیز نشاط آور نیست. اصولا آن نوع بازی نشاط آور است که از مجاز دور شده و به نیازهای حقیقی او نزدیک گردد.
به مقداری که یک بازی حرکات جسمانی را با عاطفه و احساس کودک و تعامل با دیگران (والدین، دوستان، هم‌کلاس‌ها)، درگیر کند نشاط کودک را بهتر و بیشتر تامین خواهد کرد. در نتیجه بازی که طی آن، تعاملات ارتباطی با مخاطب حداقل مقدار باشد و عموما به صورت انفرادی باشد؛ به مرور موجبات خمودگی و فرسودگی کودک را فراهم خواهد کرد.
لذا باید توجه داشته باشیم که ابزار و امکانات سرگرم کننده یا اسباب‌بازی‌ها، متکفل تولید نشاط کودک نیستند. و ما نمی‌توانیم نقش خود را به ابزارهای سرگرم کننده واگذاریم مگر اینکه پیش از آن سهم و نقش خود را به درستی ایفا کرده باشیم.

🟡🟠🔴🟤⚫️⚪️🟣🔵🟢

🟡 و اما مدرسه ...
نقش مدرسه در حفظ و ارتقای نشاط کودکان چیست؟

🔹️اولاً لازم است موضوع شادابی و نشاط در مدرسه‌ از دو منظر مورد توجه قرار گیرد. از منظر اول باید مراقب بود که متولیان مدرسه از عوامل کاهنده‌ی نشاط کودکان اجتناب داشته باشند؛
بدین معنی که مواردی مانند قالب ظاهری مدرسه، چینش میز و نیمکت کلاس، قوانین حاکم بر امورات مدرسه، سیاق و روش یاددهی و یادگیری، مدت زمان تخصیص به تکالیف تمرکز محور و ... به گونه‌ای نباشند که نقش کاهنده‌ی نشاط کودک را ایفا کنند.
از طرف مقابل باید توجه داشت که یک کودک با نشاط به طور طبیعی کنجکاو بوده، مشتاق یادگیری است، علاقه‌مند به کشف مفاهیم تازه است و طبیعتاً نیازمند تحرک در محیط کلاس و مدرسه می‌باشد.
لذا باید توجه داشت چه در نحوه‌ی تدریس کتب و چه مرور و تمرین و تکلیف ایشان، نباید قالب کلاس، شیوه‌های آموزشی، و حجم تکالیف، مولد فرسودگی و خمودگی ایشان باشد.
بالعکس انتخاب روش‌های نوین یادگیری و خارج کردن دانش آموز از وضعیت انفعال و مستمع بودن، و در ابتدا ایجاد پرسش در ذهن کودک نسبت به چرایی رخداد پدیده‌ها و سپس سوق دادن متربی به سوی عامل بودن در کشف و مواجهه با مفاهیم، و در نهایت مرتبط کردن آن با مفاهیم کتاب درسی، به طور طبیعی نشاط کودک را حتی در نسبتِ با درس و تکلیف نیز افزایش خواهد داد.
و در نهایت در کنار موارد قبلی لازم است تا مقوله‌ی بازی در مدرسه به عنوان یکی از ابزارهای رشد دهنده‌ی نشاط در متن فعالیت‌های هفتگی مدرسه، حضوری موثر داشته باشد.

در طی نوشتارهای بعدی یک به یک سایر اصول میزان را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد. ان شاءالله
ادامه دارد...